ویلای سلطنتی کاتسورا
موقعیت: کیوتو، ژاپن
معمار: کوبوری ماسازاکو
کارفرما: خانواده‌ی سلطنتی ژاپن
مصالح: چوب
تاریخ ساخت: ۹۹۸
معمار: کوبوری انشو
توضیحات:
ویلای سلطنتی کاتسورا (katsura) در نزدیکی کیوتو در سال ۱۶۲۰ به عنوان قصر برای یکی از شاهزادگان خانواده‌ی سلطنتی بنا شده است. معمار آن “کوبوری انشو” و سیستم ساخت‌وساز آن چوب، قاب چوبی و سقف کاشی می‌باشد.
شیوه‌ی طراحی این باغ به گونه‌ای است که بازدیدکنندگان همواره اشیا را از پهلو می‌بینند. باغ‌های کوچک‌تر، دور تا دور یک استخر بزرگ قرار گرفته‌اند. برخی مسیرها از داخل جوی‌های آب می‌گذرد و برخی دیگر سنگ‌فرش شده‌اند که سبزه از میان آن‌ها روییده است. این گذرگاه‌ها، بازدیدکنندگان را از درون دروازه‌ای، به داخل مجموعه‌ای از ساختمان‌ها هدایت می‌کند که به “گوتن” معروف است.
از بخش‌های جالب‌توجه این مجموعه، «فرو-شیون» است که به‌طور اختصاصی برای مشاهده و رصد ماه ساخته شده است. دیگر فضای منحصر به فرد این مجموعه سه اتاق از «ناکا-شیون» است با شماری از نقاشی‌های بدیع توسط پیشگامان هنر سبک ژاپنی.
قصر کاتسورا یک اثر محوری معماری ژاپنی است، که اغلب به عنوان “شکوه ذائقه‌ی ژاپنی” توصیف می‌شود وابتدا توسط معمار آلمانی برونو تات به دنیا معرفی شد .
کاتسورا در اوایل قرن بیستم جامعه‌ی معماری غرب را متحیر ساخت. ارکان مدرنیته یعنی لوکوربوزیه و والتر گروپیوس مجذوب مدرنیته‌ی کاتسورا شدند. آن‌ها در فضاهای متعامد و مدولار آن، تشابه واضح به مدرنیست معاصر را، عاری از دکوراسیون دیدند، تا بدانجا که کاتسورا را به عنوان “نمونه‌ی تاریخی مدرنیته” خواندند.
اما اگرچه داخل کاخ در نگاه اول شبیه به یکی از نقاشی های موندریان به نظر می‌رسد، مسلماً طراحان چنین قصدی نداشتند. آنچه که مدرنیست در کاتسورا تحسین می‌کند، کیفرخواست اولیه‌ی زینت را نشان نمی‌دهد، بلکه نمایانگر واکنش شخصی عمیق طراح، شاهزاده توشی هیتو، به جریانات اجتماعی دوره‌ی اوست.
فرهنگ و سبک کاتسورا :
ویلا در میان یک پارک وسیع و به سبک شوین (shoin) که در آن زمان معمول بوده ساخته شده‌است. بنا خالی از هر نوع تزئین است و چشم‌گیرترین عنصر سادگی و هماهنگی تمام مجموعه است. فرم‌های دقیق هندسیِ اسکلت چوبی ساختمان خود را به خوبی در مقابل سطوح سفید درهای کشویی نشان می‌دهند.
پادشاه به عنوان رئیس مملکت و بزرگترین روحانی مذهب شینتو در کیوتو زندگی می‌کرد و فاقد هرگونه قدرت حکومتی بود. شاهزاده توشی‌هیتو (Toshihito) سازنده‌ی ویلای کاتسورا یکی از بانفوذترین شخصیت‌ها در دربار بود، شاعری مشهور و استاد در مراسم چای.
محیط و مکان کاتسورا:
خاستگاه اتحاد بین معماری و طبیعت ریشه در طرز تفکر ژاپنی دارد، به عکس شیوه‌ی تفکر انسان غربی که درون و بیرون را دو چیز متقابل می‌داند، انسان ژاپنی خانه‌اش را واحدی تلقی می‌کند که شامل باغ و مسکن اوست. برای رفتن از درون به بیرون ساختمان از مرزی نمی‌گذرد؛ این مسیر از فرش فضای مسکونی آغاز شده و با عبور از کف چوبی و سنگ پله ایوان به شن‌های کف باغچه و از آنجا به بقیه محیط می‌رسد. یعنی به محیطی که از آنجا نور، باد، سرما، گرما و انواع بوها به داخل خانه نفوذ می‌کند و بر زندگی ساکنین اثر می‌گذارد. سقف خانه، ایوان را نیز می‌پوشاند و تا بالای باغچه ادامه دارد.
مهتابی یا صفحه‌ای که برای تماشای ماه ساخته شده در همان ارتفاعی است که کف ایوان و کف اتاق قرار دارند. به عبارت دیگر صفحه لااقل از نظر ارتفاع جزیی از فضای داخلی است اما سقف ساختمان تنها سطح بسیار کمی از این صفحه را می‌پوشاند؛ به این معنی که صفحه جزیی از فضای خارج است. از نظر مصالح نیز همین تغییر تدریجی در نظر گرفته شده‌است. کف ایوان اگرچه از چوب ساخته شده اما تراشیده و صیقل یافته یا به نوعی مصنوعی و جزیی از داخل است. درحالی که کف صفحه از نیِ بی‌تراش بامبو پوشیده شده که دست‌نخورده و طبیعی یا جزیی از فضای خارج است. محل صفحه در پلان به زائده‌ای می‌ماند که در پایان پلان که مثل دماغه‌ی یک کشتی وارد باغ شده‌است، اضافه شده و بیننده چنین احساس می‌کند که این صفحه در واقع قسمتی از فضای داخل است که به بیرون کشیده شده‌است.
نمونه‌ی مقابل این مثال را که در آن یک فضای خارجی به داخل کشیده شده باشد، در چای‌خانه‌ی “شوی‌کن” می‌بینیم. در این‌جا سقف قسمت‌هایی را می‌پوشاند که با کف باغ هم‌ارتفاع هستند. در این مورد زمین از خاکِ کوبیده پوشیده شده‌است. پله‌ها ازجنس سنگ هستند و هرچه به ایوان نزدیکتر می‌شوند ارتفاع آن‌ها بیشتر می‌شود تا سرانجام با فضای داخلی هم‌ارتفاع می‌گردد. نبود هماهنگی میان مصالح و فرمِ ظاهراً بی‌قاعده در این‌جا اشاره‌ای است به بی‌قاعده بودن طبیعت. پیشروی در طبیعت به حالت ساختگی را می‌توان در جرز گوشه‌ای “توکوتوماس” که به عنوان طاقچه‌ای برای گذاشتن تصاویر استفاده می‌شود، مشاهده‌کرد. این عناصر که مرکز هر خانه به حساب می‌آیند به حالت طبیعی و خامِ خود رها شده‌است و بدین خاطر تضادی بصری با نظم خشک مدولار ستون‌های کشویی ایجاد می‌کند.
“ادوارد تی‌هال” این‌گونه بیان می‌دارد که باغ‌های ژاپنی نه‌تنها برای مشاهده با چشم طراحی شده‌اند، بلکه به هنگام قدم زدن در آن‌ها، به طور خارق‌العاده‌ای، تجربه‌ی تحرکات ماهیچه‌ای و استفاده‌ی بیش از حدمعمول از آن در این قدم‌زدن اضافه می‌شود.
معماران مرتبط:
